Het staat overal en nergens: Fairtrade. Het is een kwalificatie die je alleen mag gebruiken als je als bedrijf door de fairtradeorganisatie bent getoetst en elk jaar opnieuw tegen het licht wordt gehouden. Zenza heeft jaren geleden contact gezocht en overwogen het certificaat te verkrijgen. Wij schrokken echter van de kosten en de werkwijze van die organisatie. Er komen erg dure controles binnen je bedrijf aan te pas en er vliegen goedbetaalde mensen heen en weer tussen allerlei landen en rijden met vette gehuurde jeeps naar ambachtslieden om te checken hoe zij daar werken. De kosten hiervoor zijn allemaal voor het bedrijf dat het certificaat wil krijgen. Wij vonden dat een verkeerd gebruik van ons geld. We weten zelf heel goed dat we aan de voorwaarden voldoen en hoeven eigenlijk niet een duur bewijs daarvan.
Hoe werkt Zenza dan?
In Egypte, waar we ooit begonnen omdat Hussein daar vandaan komt, werkten we samen met verschillende kleine werkplaatsen, die de door ons ontworpen lampen voor ons maakten. Naarmate Zenza groeide, werd dat meer en meer bekend onder de ambachtslieden. Zelfs al is de koperslagersmarkt een uitgestrekt gebied, iedereen kent elkaar en nieuwtjes verspreiden zich snel. Daardoor klopten er soms mensen bij ons aan, die een tas met simpel gereedschap bij zich hadden en vroegen om werk. Omdat wij zelf ook geen werkplaats bezaten, konden we weinig doen voor deze mensen. Maar de vraag naar onze lampen groeide enorm en de productie kon amper op het juiste peil worden gehouden.
Daarom besloten we tot een plan dat voor alle betrokkenen een win-win situatie zou opleveren. Wij huurden een workshop op een plek die de koperslager geschikt vond, kochten de grotere en duurdere stukken gereedschap en vervolgens kreeg de ambachtsman dat in bezit, tegen een lening uiteraard. Vaak lukte het aflossen van die lening al binnen een jaar. Dat hing natuurlijk af van zijn productie, hoe meer lampen hij aan ons leverde hoe sneller de aflossing kon gebeuren.
Daarna was de ambachtsman volledig zelfstandig en kon hij ook anderen in dienst nemen als dat nodig was. Wij wilden niet eigenaar zijn van al die kleine werkplaatsen, de controle daarop houden en ons bezig moeten houden met de dagelijkse wissewasjes. Bovendien weten de mensen zelf veel beter wat er nodig is als het aan henzelf wordt overgelaten.
Cairo, een van de plekken waar workshops zijn gevestigd.
Dit systeem bleek later een naam te hebben: micro krediet! Wij hadden er destijds nog nooit van gehoord en het zelf uitgevonden ;) Het allermooiste bewijs dat het werkte, kwam op de dag dat we een telefoontje kregen van een van de mannen. Hij had ooit werkeloos en hopeloos voor onze deur gestaan. Hij belde nu om te zeggen dat hij in zijn auto (een vierdehands exemplaar) met zijn gezin voor het eerst van hun leven naar het strand onderweg was. Je kunt je wel voorstellen hoe ongelofelijk fijn dat was om te horen! Zo merk je dat je echt een verschil maakt door mensen een financieel steuntje in de rug te geven en door eerlijke handel, met eerlijke prijzen, zaken met elkaar te doen. Geen afhankelijkheid maar zelfstandigheid. Vele workshops zijn zo ontstaan en we werken met velen van hen al ruim 20 jaar samen. Want ook het trouw blijven aan elkaar, door dik en dun, maakt het een eerlijke keten.
Daarna, zo’n 15 jaar geleden, hebben we ons eigen fabriekje opgezet. Hier worden alle lampen naartoe gebracht vanuit de workshops van de ambachtslieden. Zo kunnen we de kwaliteit beoordelen en de afwerking in onze fabriek laten plaatsvinden. Die afwerking houdt in het verzilveren, voorzien van veilig gecertificeerde elektra, het verpakken en in containers laden die naar de haven vertrekken. In onze fabriek is het veilig. We voorzien in veiligheidsbrillen en schoenen, zorgen voor een goed afzuigsysteem en er worden lunches verstrekt, etc.
Systeem van betaling salarissen
En dan is er nog iets anders ontstaan: een bijzonder systeem van betaling. Naast het vaste maandsalaris, ontvangen alle medewerkers een bonus. Voor arme mensen is er nooit eens een groot bedrag ineens, hun salaris gaat altijd op binnen een maand, sparen zit er niet in. De salarissen die wij uitbetalen liggen zeer ruim boven het officiële loon dat de Egyptische overheid aanhoudt voor deze sector, maar zelfs dan is het vaak nog niet voldoende. Dat komt omdat er zoveel werkeloosheid heerst en iemand met een salaris soms wel 8 of meer mensen moet onderhouden. De bonus is dan de oplossing om de grotere stappen in het leven te kunnen zetten. Een trouwerij betalen, een extra kamer of verdieping op het huis te kunnen gaan bouwen, een operatie voor een familielid te kunnen aanbieden etc. Het is echt waar, de dag dat de bonussen worden uitgekeerd, is onze allermooiste dag in de fabriek. We zijn zo geroerd door de verhalen en zo dankbaar dat we een beetje extra kunnen bijdragen aan het verbeteren van de levensomstandigheden van de mensen die voor Zenza werken.
Ook gedurende de corona periode, die ook hard om zich heen slaat in Egypte en alles moeilijker en duurder maakt, hebben we alle salarissen steeds kunnen doorbetalen. Dat klinkt misschien doodnormaal, maar dat is het in Egypte geenszins.
En hoe werkt Zenza samen in Marokko?
In Marokko werken we ook heel graag, we hebben hier door Yasmina’s achtergrond een prima relatie kunnen opbouwen met verschillende vaklieden. Het warme contact, de verhalen die we uitwisselen over onze levens hebben voor het zakendoen een zeer vriendschappelijke basis gelegd. Zakendoen is ook een kwestie van elkaar het beste gunnen. Het is geven en nemen, niet altijd het onderste uit de kan willen halen. Juist het met elkaar werken op de lange termijn geeft de beste resultaten. Je gaat elkaars mogelijkheden en beperkingen begrijpen en vindt een manier daarmee om te gaan voor het beste resultaat. Steeds als we een bestelling doen bij een bepaalde workshop, zijn we blij voor de personen die daar werken, we kennen ze tenslotte allemaal. Sterker nog, we hebben vele maaltijden met elkaar gedeeld en hebben de meest hilarische bijnamen voor elkaar bedacht :)
Hoe werkt Zenza in India samen?
In India werken we samen met een agente, omdat we daar zelf geen “roots” hebben, de taal niet spreken en het land daardoor vol mysteries blijft voor ons. Met haar hebben we uitgebreid gesproken over onze voorwaarden, over hoe en met wie wij willen werken. Zij stelt ons alleen voor aan bedrijven die geen kinderarbeid tolereren, door de overheid gecontroleerd worden en onder veilige omstandigheden werken. Het liefst werken we met vrouwenprojecten, omdat vrouwen het in India nog zwaarder hebben dan mannen. Het grootste deel van onze sieraden wordt gemaakt door de vrouwen die je op de foto hieronder aan het werk ziet.
We vertellen je graag over deze achtergrond van ons werk, niet om ons op de borst te slaan, maar om inzicht te geven in hoe we werken. Dus als je leest dat Zenza werkt vanuit ethische principes, dan weet je nu wat we daarmee bedoelen. En hoe dat door elk product dat wij verkopen, bijdraagt aan een iets betere wereld. We hopen dit nog heel lang te kunnen doen, om nog vele gezinnen te kunnen blijven helpen een stap voorwaarts te maken in hun levens.
