Vilt is zo oud als de wereld!
Nou ja, zo oud als het schaap dan.
Er wordt gezegd dat het de eerste textielsoort is die de mens heeft gemaakt en dat klinkt best logisch. Het is een simpele ontdekking: als je losse haren van de vacht van een schaap heel vaak wrijft, met water en zeep, ontstaat er een lap textiel.
De sterkste kwaliteit krijg je door dunne laagjes wol dakpansgewijs op elkaar te leggen in een richting, alle haren dezelfde kant op. Dan leg je daaroverheen weer een laag wol, waarbij alle haren haaks liggen op de vorige laag. En zo kun je doorgaan met lagen leggen tot een ideale dikte is bereikt. Daarna worden de lagen nat gemaakt met water en zeep en kan het langdurige proces van wrijven en rollen gaan beginnen. Met warm tot heet water ( dat veroorzaakt immers ook krimp bij wol) kun je effect nog sneller en sterker maken.
Tenslotte wordt de lap als laatste stap in het proces hardhandig behandeld, om het te “vollen”. In dit procedé wordt de vilten lap steeds met kracht op het werkblad gegooid. Door die stevige klappen die de haren krijgen, haken ze nog steviger in elkaar en wordt de lap “voller”.
Hoe werd vroeger vilt gemaakt en gebruikt?
Er zijn zeer vele toepassingen van vilt bekend uit de oudheid en zelfs tot nu toe, als materiaal voor nomadententen en vloerkleden, voor kleding en andere gebruiksvoorwerpen zoals tassen en draagdoeken voor baby’s. Omdat vilt zo enorm sterk kan zijn, werd het ook in de vroege middeleeuwen gebruikt voor beschermende kleding tegen pijlen. Er werd bijvoorbeeld een soort borstharnas van gemaakt en dat heeft menig leven gered. Dan moest het vilt wel heel erg goed gemaakt zijn en stevig zijn “gevolt”.
Het is prachtig om te zien hoe dat proces in oude culturen werd uitgevoerd. Een lap vilt werd dan om een afgezaagd boomstammetje heen gewikkeld en met touwen achter een paard of kameel gebonden. Als die in galop ging, bonkte het vilt alsmaar hard op de grond en werd het proces van “vollen” bereikt zonder dat het menskracht kostte.
Een andere manier om met minder inspanning vilt te maken, als het grote stukken betreft, is om i.p.v. je handen en armen, je voeten en benen te gebruiken. Daarvoor gaan er meerdere mensen op een rij staan en rollen zij tegelijkertijd met afwisselend de linker of de rechtervoet, een ronde stok met een vilten lap in wording vooruit. Dat is een mooi groepsgebeuren, vergezeld van gezang om het ritme van de bewegingen te ondersteunen.
Wat is het voordeel van vilt?
Vilt is een puur natuur materiaal, dat bestaat uit 100% geschoren wol. Het schaap blijft dus lekker leven en kan het jaar daarna opnieuw worden geschoren. Schapen zijn namelijk hard nodig voor de begrazing van ons landschap en zij houden daardoor meerdere bijzondere soorten planten in stand door hun gelijktijdige bemesting.
Vilt kan heel hard en stug aanvoelen of juist heel zacht en soepel. Dat ligt aan het schapenras, waar dat schaap wordt gehouden (klimaat) en hoe de wol is verwerkt tot vilt.
Het is bekend dat een wollen voorwerp heel goed geluidsgolven absorbeert. Daarom worden vilten kussens en vooral vilten wanddoeken graag gebruikt in ruimtes waar de akoestiek niet goed is. De kussens en wanddoeken van Zenza zijn onderling prachtig te combineren en kunnen daardoor en prettige uitwerking hebben op het interieur voor het oog en voor het oor.
Waar worden de vilten kussens en wanddoeken van Zenza gemaakt?
Zenza wil altijd weten of de producten die zij verkoopt eerlijk en duurzaam worden geproduceerd. Voor onze ontwerpen van vilt zijn we daardoor in Nepal terecht gekomen, bij een vrouwenproject. Wij hebben het project zelf bezocht en de vrouwen geleerd hoe ze onze kussens en wandkleden kunnen maken, dat hadden zij nog niet eerder gedaan. In hun plattelandsgemeenschap zijn er weinig kansen voor deze vrouwen om werk te vinden, dus dit project voorziet prachtig in deze behoefte.
Welke wol wordt gebruikt voor het vilt?
De wol die Zenza heeft gekozen voor de vilten kussens en wanddoeken is afkomstig van het merinosschaap. Dat is een soort die zeer zachte en niet kriebelende, maar toch hele sterke producten oplevert.
Er zijn zeer vele schapenrassen in de wereld en elk ras heeft een vacht met bijzondere eigenschappen. De kunst is dus om het juiste soort vacht te kiezen voor het product dat je wilt gaan gebruiken.
Er wordt ook vilt gemaakt van andere dierenvachten, zoals lama, kameel of zelfs van de hond!
Maar geen enkele vacht is zo geschikt te gebruiken als die van het schaap.
